fizyolojik psikoloji, Lecture notes of Human Physiology

Download fizyolojik psikoloji and more Lecture notes Human Physiology in PDF only on Docsity!

Fizyolojik Psikoloji

Bahar 2017 Prof. Dr. Hakan ÇETİNKAYA

Fizyolojik Psikolojinin Doğası:

Giriş

^ Fizyolojik psikolojinin amacı karmaşık insan davranışını,fizyolojik mekanizmalar temelinde açıklamaktır. ^ Bilimsel açıklama biçimlerinden birisi indirgeyerek ya dakarmaşık davranışsal görüngüleri daha basit fiziksel yapı veolaylarla açıklamayı içerir. ^ Fizyolojik psikoloji için

Doğal Seçilim

en önemli bileşendir:

Buna göre, türe ait her bir davranışsal treyt ya da fizyolojikmekanizma türün

yaşamkalım ve üreme başarısına

katkıda

bulunduğu için evrilmiştir.

Bakar Körlük Görüngüsü (Blindsight phenomenon)

İlkel GörselSistem Göz Memeli GörselSistemi

İlkel davranışsal mekanizmalar Göz ve baş hareketleriEllerle uzanmadavranışıDiğer bazı basitdavranışlar Göreli olarak daha yenievrilmiş^ mekanizmalar Sözcüklerle (ve bilinçle)konuşma ve düşünme.Diğer karmaşıkdavranışlar Bu sisteme gelen bilgiye ili

şkin bireyin herhangi birfarkındalığı^ sözkonusu de

ğil. Bu sistemdeki bir hasarbireyin görsel algı^ ve bilgiyeilişkin farkındalığını^ bozar.

• Corpus callosum • Beyin ayırma operasyonu • Serebral hemisferler

Ayrık-Beyinler (Split Brains) ^ Sözel davranışla ilgili beyin alanları bilinçten sorumluyapıları içeriyor olabilir. ^ İleri safhadaki epilepsi hastalrında nöbetlerin kontroledilmesine yönelik ameliyatlar serebral hemisferlerinişlevlerinin çalışılabilmesi için yeni yollar açmıştır. ^ Beyin ayırma operasyonu özel bir bıçakla corpuscallosum’un kesilmesini içermektedir. ^ Operasyon sonrasında hemisferlerdeki duyusalmekanizmalar, bellek ve anılar ve motor sistemlerartık birbiriyle bilgi alışverişinde bulunamamaktadır. ^ Serebral hemisferler duyusal bilgiyi vücudun zıttarafından alırlar.

(Sperry, 1966; Gazzaniga, 1970; LeDoux, 1978)

Fizyolojik Psikolojinin Doğası Bu derste şu konulara değineceğiz:  Algısal süreçler  Hareketin kontrolü  Uyku ve uyanıklık  Üreme davranışı  Duygusal davranışlar  Öğrenme  Dil  İnsandaki patolojilerin fizyolojiktemelleri (madde bağımlılığı,mental bozukluklar, vb.)

Araştırma Hedefleri

^ Biliminsanları çalıştıkları görüngüleri açıklama gayretindedirler. ^ Bilimsel açıklama temelolarak iki biçimde yapılır :^ ^ 1.^ Genelleme^ ^ Davranışa ilişkin gözlemleri genel bir takım yasalara örnek oluşturan durumlar olarakaçıklamak (örn. Köpek korkusu/ klasik koşullama).^ ^ 2.^ İndirgeme^ ^ Karmaşık davranışsal görüngüleri daha basit olanlarla açıklamak (bir kasın hareketi/kas hücre membranlarındaki değişmeler).Fakat hangi “fizyolojik” mekanizmanın belirli bir davranışa neden olduğunu anlamayaçalışmazdan önce, bu davranışın nedenine ilişkin bir “psikolojik” açıklamamızın

olması gerekir. 1. Hava soğuktur2. Hayvan hamiledir Bir sıçan yuvayapıyor

Isı^ regülasyonuEbeveynsel davranış Sıçanlarda Yuva Yapma Davranışı

Biyolojik Köken

^ Luigi Galvani^ ^ Galvani Descartes’in modelini deneysel olarak testetti ve modelin yanlış olduğunu gösterdi.^ ^ Kurbağanın bacağındaki sinirin elektriksel olarakuyarılması kasın kasılmasına yol açtmaktaydı..^ ^ Kasılma, sinir kurbağanın vücudunun dışınaçıkarıldığı zaman dahi gözlenmekteydi.

Descartes’ın reflekse ilişkin aç

ıklaması. Descartes’a göre zihin-beden etkile

şimi pineal gland’de gerçekleşir.

^ Johannes Müller^ ^ Müller deneysel tekniklerin fizyolojiyeuygulanmasının güçlü bir savunucu oldu.^ ^ Müller belirli sinir enerjileri (

doctrine of specific nerve energies ) adında bir görüş geliştirdi.  Müller’e göre , “Sinir hücrelerinin tümü ayn

ı^ tipteki mesajı^ taşıdığına göre, duyusal bilgi aktif olan belirlisinir fiberleri tarafı

ndan belirlenmelidir.” ^ “O halde beyin fonksiyonel olarak ayr

ışmış^ (ya da özelleşmiş) olmalıd ır”.

^ Ardından^ Pierre Flourens

hayvan beyninin çeşitli kısımlarını çıkararak (

experimental ablation

davranış üzerindeki etkilerini incelemeye başladı(çalışmaları sonunda kalp atımı, nefes alma, amaçlıhareketler, görsel ve işitsel reflekslere ilişkin beyinalanlarını keşfetti).

Johannes Müller (1801-1858) Biyolojik Köken

Biyolojik Köken

^ Hermann von Helmholtz^ ^ Helmholtz oftalmaskop’u (

ophtalmascope ) icat etti. Renkli görme ve rekn körlüğüne ilişkin önemli bir kuram geliştirdi, işitme üzerinde çalıştı.  Helmholtz fizyolojinin her yönüyle deneysel olarak çalışılabilecekmekanistik bir yapıya sahip olduğunu ileri sürdü.  Sinirsel iletimin, elektriksel iletimden çok daha yavaş olduğunu ortayakoydu (~27.5 m/sec).

İşlevselcilik: Do

ğal Seçilim ve Evrim

^ Charles Darwin^ ^ Darwin doğal seçilim (

natural selection) ve evrime^ (evolution)^ ilişkin ilkeleri formüle etti

^ Buna göre, birbirini izleyen nesiller boyuncatürün üyesi olan bireyler kendiliğindenyapısal bir takım değişmelere uğramaktaydı. ^ Eğer bu değişmeler bireyin üreme başarısınakatkıda bulunacak etkilere sahip ise, bubireyler daha fazla yavru üretecek vesözkonusu özelliği yeni nesile kalıtım yoluylaaktaracaktır.^

Charles Darwin (1809-1882)

İşlevselcilik: Biyolojik bir görüngüyü anlaman

ın en iyi yolu ilgili yapının organizma için gördü

ğü işlevi anlamaktır.

İşlevselcilik: Do

ğal Seçilim ve Evrim

^ Charles DarwinDoğal Seçilim: Seçimli avantaj sağlayan kalıtılmıştreytlerin populasyonda sıklığının artması süreci.Mutasyonlar: Bir organizmanın sperm ya dayumurtasındaki kromozomlarda yer alan genetikbilgideki bir değişme.

Ön ayak kemikleri: (A) insan, (B) yarasa,(C) balina, (D) köpek. Bu kemikler birçokfarklı^ işlevi yerine getirecek biçimde adapteolmuştur. İşlevselcilik: Biyolojik bir görüngüyü anlaman

ın en iyi yolu ilgili yapının organizma için gördü

ğü işlevi anlamaktır.

İşlevselcilik: Do

ğal Seçilim ve Evrim

^ Charles DarwinEvrim: Doğal seçilimin bir sonucu olarak bitki vehayvan türlerinin yapısında ve fizyolojisindemeydana gelen genellikle daha karmaşıkorganizmalara doğru, dereceli değişme.

Ön ayak kemikleri: (A) insan, (B) yarasa,(C) balina, (D) köpek. Bu kemikler birçokfarklı^ işlevi yerine getirecek biçimde adapteolmuştur. İşlevselcilik: Biyolojik bir görüngüyü anlaman

ın en iyi yolu ilgili yapının organizma için gördü

ğü işlevi anlamaktır.

Doğal Seçilim ve Evrim O halde, zihinsel beceriler için kritikfaktör öğrenme, hatırlama ve planyapmaya ayrılmış ne kadar sinirhücresinin (nöron) olduğudur,duyusal ve motor bilgiyi işlemekiçin ne kadar nöronun olduğudeğil.Neoteny – Gelişme için daha fazlazaman kalacak şekilde olgunlaşmasürecinin yavaşlamasıdır; neotenybüyük beyinlerin gelişmesindeönemli bir faktördür.

Doğal Seçilim ve Evrim O halde, zihinsel beceriler için kritik faktör öğrenme, hatırlama ve plan yapmaya ayrılmış nekadar sinir hücresinin (nöron) olduğudur, duyusal ve motor bilgiyi işlemek için nekadar nöronun olduğu değil.Neoteny – Gelişme için daha fazla zaman kalacak şekilde olgunlaşma sürecininyavaşlamasıdır; neoteny büyük beyinlerin gelişmesinde önemli bir faktördür.