Download Educational psychology and more Cheat Sheet Advanced Education in PDF only on Docsity!
Uò®Yú
GKK-4 gòlû[ðú Gaõ gòlY ùK÷¦âòK _^Úû
iõeP^û
4.0. C_Kâc 4.1. gòlY CùŸgý 4.2. gòlY / gòlû\û^ _âKâòdûe aòbò^Ü _^Úû 4.2.1. gòlû[ðú ùK÷¦âòK _^Úû 4.2.2. gòlY ùK÷¦âòK _^Úû 4.2.3. ijù~ûMú gòlY 4.2.4. ijbûMú gòlY 4.3. Kû~ðýbòòK ^Úû - 4.3.1 gòlY Kû~ðý I Gjûe Cû\û^ ö 4.3.2 gòlY Kû~ðýbòòK ùgâYúe _eò·k^û 4.3.3 gòlYe Kû~ðýbòòK ^Úûe iêaò]û 4.3.4 Kû~ðýbòòK gòlY Cùe @û]ûeòZ KòQò C› I aò·eö 4.4. iûeûõg 4.5. ^òR _âMZò Z^Lò _ûAñ @û\gð Cecû^ö 4.6. ijûdK Mâ^Ú I _âa§ iìPú 4.7. _ûVû« _âgÜûakú
4.0. C_Kâc
_ìaðeê \êAUò @¤ûdeê gòlY âKâòdûe aòbò^Ü aò]ô Gaõ Cù~ûMú _âKâòdûKê @ûùfûP^û Keû~ûA@Qòö @ûY @aùfûK^ Keò[ôùa ù~ icÉ ùgâYúKl @û\û^â\û^ _âKâòdûùe gòlû\û^ Vûeê gòlY _âKâòdûKê @]ôK MêeêZß \ò@û~ûAQòö RùY gòlKu _eò @û_Yu _òfûue gòlY _âKâòdûKê iêMc Keòaû CPòZþö @^ý @[ðùe Kjòùf gòlKu bkò @û_Yue icÉ C\ýc gòlû[ðú Gaõ gòlY âKâòdû Cùe ùK¦âúbìZ ùjaû CPòZþö
gòlû[ðúu C_ùe ¤û^ ùK¦âúZ Keòaû _ûAñ Gjò @¤ûd gòlû[ðú ùK÷¦âòK _^Úû ù~_eò ijù~ûMú Gaõ ijbûMò gòlY _âKâòdû Gjò gòlY _âKâòdûKê @]ôK iêMc a^ûG Z[û aò\ýû[ðúKê gòLòaû _ûAñ @]ôK iêù~ûM Gaõ iêaò]û _â\û^ Keò[ûGö
GjûQWÿû Kû~ðýbòòK gòlY i´§ùe @û_Y @ûMeê RûYò[ôùa ~ûjûKò @û_Yu mû^Kê Gjò gòlY @]ôK cRaêZþ Ke Gaõ Gjûe flY Gaõ iìPK Gaõ gòlYe _âKéZò @û_Yu ùgâYúKlùe Kû~ðýKkû_Kê @]ôK iê\éXÿ Keòaû _ûAñ iêù~ûM _â\û^ Keò[ûGö
Uò®Yú
Gjò @¤ûdKê ùgh Keòaû _ûAñ @û_Yuê @]ôKeê @]ôK 20 Nûe @ûagýKZû @Qòö
4.1. gòlY CùŸgý :
Gjò @¤ûd ùghùe @û_Y RûYòaûKê ilc ùjùa -
- aò\ýû[ðú Gaõ gòlY ùK÷¦âòK _âKâòdû c¤ùe bò^ÜZû ö
- ijù~ûMò Gaõ ijbûMú _^Úûe a‰ð^ûö
- gòlYKû~ðýe C_û\û^MêWÿòK PòjÜòaûö
- ùgâYú Méjùe aýajûe _ûAñ gòlYKû~ðýe iêaýaiÚû^ö
- ùgâYúKl c¤ùe gòlYKû~ðý bòòK _^Úû cû¤cùe gòlûe KòQò Kû~ðýKâc @ûùdûR^ Keòaûö
4.2. gòlY _âKâòdû -
@ûi ^òcÜùe [ôaû _eòiÚòZòKòKê aòùgæhY Keòaû : eòiÚòZò-1- ù~ùZùaùk aò^d ùgâYúùe @¤d^ Keê[ôaûùaùk ~\ò KòQò a‰ð^û Keê[ôùf ùZùa ùi bò^Ü bò^Ü aò·ee aýûLýû I C\ûjeY ù\A KòQò ^òŸòðÁ QûZâcû^u êâgÜ _·eê[ôùfö Zûue icÉ ùPÁû [ôfû icd c¤ùe aòhdKê icû¯ Keòaûö GYê Zûu _ûLùe aò\ýû[ðú cû^ue eêPò I @ûMâjKê ¤û^ ù\aû ûAñ ajêZ Kcþ icd còkê[ôfûö ùZYê ùi ùKak ^òRe ¤û^ I flý aòhdùe Pò«û Keê[ôùfö aò\ýû[ðú ùKak ^òÃâdZû Êeì @¤û_Kue _ûV _Xÿûùe bûM ù^C[ôùf Gaõ ùKùa ùKùa ùicû^u c¤eê KòQò _âgÜ _·eê[ôùfö aò^d ùgâYúùe gû«ògévkû elû _ûAñ âdûi Keê[ôùfö ~ûjûKò gû« aûZûaeYùe ùi ^òRe gòlû\û^ Kû~ðý i`k bûaùe ùgh Keòûeù«ö
icd @bûa KûeYeê ùi ^òRe ùgâYúKlêùe [òaû aò\ýû[ðú cû^u _ûAñ eêPòKe Keòaû _ûAñ ajêZ Kcþ ùPÁû Keê[ôùfö _ûV _XÿûAaû QWÿû ùi gòlû[ðúu ùaû]Mcý ùjaû bkò 2-3Uò _âgÜ _·eê[ôùfö @ûi«ê Zùk \ò@û~ûA[ôaû iciýû /eòiÚòZò Cùe @ûùfûP^û Keòaû :- Gjò_eò gòlK ùK÷¦âòK ùgâYúKlùe gòlû[ðú gòlKu \ßûeû _ûV_Xÿûùe ajêZþ Kcþ @ûMâj eL«ò I ^òÃâòd ejò[û«òö
E-1- ùMûUòG ùg÷lòK ùK÷¦âòK gòlûe 3Uò flY a‰ð^û Keö @ûi«ê @ûC ùMûUòG _eòiÚòZò aòhdùe a‰ð^û Keòaû :-
Uò®Yú
ù~_eò @û_Y RûYòQ«ò ù~ RùY aò\ýû[ðú ^òR ijòZ ^òRe _ìað @^êba I mû^ ù^A aò\ýûkdKê @ûiò[ûG I Gjû gòlY _âKâòdûKê _âbûaòZ Keò[ûGö gòlû[ðú - ùK÷¦âòK gòlYùe gòlû[ðúe @ûagýKZû, @ûMâj, Pò«û KÌ^û, aò·e, iûc[ðý I iûcûRòK eòiÚòZò @û\ò Cùe gòlY Kû~ðýKâc @û]ûeòZ ùjûA[ûG Gaõ @]ôKeê @]ôK ]ýû^ \ò@û~ûA[ûGö RùY gòlKu ûAñ aò\ýû[ðú-ùK÷¦âòK gòlYKê Kâòdûgúk Keòaû ûAñ aò\ýû[ðúcû^ue cù^ûbûaKê aêSò gòlû\û^ Keòaû CPòZþö Gaõ ZZþijòZ ^òR ùgâYúKle icÉ aò\ýû[ðú cû^ue aòùgh MêY / lcZûKê PòjÜò Zûjûe iaòùgh ]ýû^ eLòaû CPòZþö aò\ýû[ðú cû^uê aêSòaû :- gòlû[ðú-ùK÷¦âòK gòlûKê aòÉéZ bûaùe Kû~ðýlc KeòaûKê ùjùf @ûY ^òRe ùgâYúe icÉ aò\ýû[ðú cû^ue aòbò^Ü C›, ]ûeûKê aêSòaû CPòZþö (K) ÊûiÚý I gûeúeòK aòKûg (L) cû^iòK \lZû / ùaø¡òK iûc[ðý (M) aýqòZß (N) gòlYe Cûd (O) ùâeYû (P) Ne Gaõ iûõÄéZòK bòòbìcò (K) ÊûiÚý I gûeúeòK aòKûg :- gògêe gûeòeúK aé¡ò cû^iòK aòKûge aòbò^Ü ~ðýûd Cùe Zûe gòLòaû iûc[ðý ^òbðe Kùeö gògêe adi @^ê~ûdú Zûe gûeòeúK aé¡ò ^ ùjùf Zûe gòlY aû]ûâû¯ ùjûA[ûGö ùZYê òfûcû^ue gòlY @bòmZû iÚòe Kfûùaùk Zûe ÊûiÚýe aé¡ò I aòKûg Cùe aòùgh ]ýû^ \ò@û~òaû @ûagýKö (L) ùaø¡òK iûc[ðý :- gòlY _âZýK _òfûe ^òŸðòÁ @ûagýKZû RûYòaû _ûAñ Zûe ^ò¡ðòÁ ùaø¡òK / iûc[ðý RûYòaû @ûagýKö GMêWÿòK RûYòùf gòlK òfûcû^u gòLòaû ûAñ C~êq ùg÷lòK ù~ûR^û Keòûeòùaö ^òcÜùe MûWÿð^e (1985) a‰ð^û Keò[ôaû gòlû[ðúe 7 _âKûe cû^iòK (ùaø¡òK) iûc[ðýKê @ûùfûP^û Keû~ûA@Qòö bûhûMZ iûc[ðý (Linguistic) :- Gjû aýqòKê bûa aò^òcd Keòaûùe ic[ð KeûG I bûhû cû¤cùe aûjý\ê^ò@û ij ù~ûMûù~ûM iûjû~ý Kùeö
- MûYòZòK ~êqò(Logical Mathmatics) : - gòlû[ðúKê @cìð MûYòZòK iμKð aýajûe Keòaûùe iûjû~ý Keò[ûGö
- iÚû^ i´§úd I PòZâ i´§úd iûc[ðý (Visual Spatial) :- iÚû^ i´§úd Z[ýe aýajûe Keòaû _ûAñ gòlû[ðúKê ic[ð KeûGö
- gûeòeúK cûõiù_gú i´§úd iûc[ðý (Bodily kinesthetic) :- Cy Éee gûeúeòK Pk_âPk, bûabwú AZýû\òe aýajûe Keòaûe gòlû[ðúKê ic[ð KeûGö
- iwúZ i´§úd iûc[ðý (Musical) :- g±Kê gêYò Gjûe @[ðKê aêSò ù~ûMûù~ûM Keòaû _ûAñ gòlû[ðúKê ic[ð KeûGö
Uò®Yú
- ^òR iμKðùe iùPZ^ (Intra Personal) :- gòlû[ðúKê ^òR iμKðùe RûYòaûùe ic[ð KeûGö
- @^ýcû^u iμKðùe iùPZ^ (Inter-Personal) :- @^ý ijòZ ^òRe iμKðKê aêSòaûùe ic[ð KeûGö gòlû[ðú cû^u _ûAñ ùg÷lòK @bòmZû @ûjeY ûAñ ù~ûR^û âÉêZ Kfûùaùk MûWÿð^eu aýqòe cû^iòK iûc[ðýKê aò·e KeòaûKê ùjaö G[ôûAñ bò^Ü bò^Ü gòlY Cûd @af´^ Keò gòlû[ðú cû^ue gòlY _âKâòdû Gaõ ùicû^ue @«ð^òjòZ gqòö C›Kê aé¡ò KeòaûKê ùjaö ^òcÜfòLôZ eòiÚòZò Cùe @ûùfûP^û Keòaû :-
_eòiÚòZò - 3- ù~ùZùaùk MêU ò 2 ahðe ùjûA[ôfû ùiùZùaùk ùi icÉ MêWÿúKê _lú_eò Keê[ôfûö MêWÿú aòhdùe Zûe iμì‰ð aêSòaû cêLýZü:- Zûe _ìað mû^ “ùMûUòG ùQûU Rò^òh~ûjû @ûKûgùe CWÿêQò” ùaûfò RûYò[ôfûö ]ôùe ]ôùe ùi RûYòfû ù~ MêWÿúe @ûKûe _lúe@ûKûe Vûeê @]ôK [ôfûö ùMûUòG MêWÿú lúbkò ^ CWÿò @fMû @fMû eìùe CWÿêQòöù~ùZùaùk MêWÿú CWÿêQò ùiùZùaùk KòQò g± gêbêQò Gaõ ùMûUòG \CWÿú iìZû Gjû ù\jùea§û ~ûAQò ùaû]jêG GjûKê ^òdªYùe eLòaû _ûAñö Zûe aêSòaû Gaõ @aùaû]^ ~ûjûKò ùKak (“ùQûU Rò^òh ~ûjû CùWÿ”) [ôfû aðcû^Gjû _ùe KòQò ^ì@û aòùghZß ù~ûWÿò ùjûAMfû ~ûjû \ßûeû ùi Gùa _lú Gaõ MêWÿú c¤ùebò^ÜZû @^êba Kfûö Gjò _eòað^ ijòZ Zûe “lê\â aÉê ~ûjû CùWÿ”e aêSòaûùe Gùa 2UòaÉê lú Gaõ MêWÿú iûcòfþ @ùUö iõùlùe KjòaûKê Mùf Zûe _ìaðmû^ Gaõ aðcû^eaêSòaûùe ^ì@û KòQò ù~ûWÿò ùjûA Zûe Pò«û]ûeû eòað^ ùjûAQòö MêU ò Gùa @ûV ahð (8) e ùjûA~ûAQò Gaõ @ûY KÌ^û KeòûeêQ«ò Kò Zûe ùQûUaÉêKê aêSòaûùe ajêZ AQû Cô^Ü ùjûA~ûAQòö ùi Gùa aòbò^Ü _âKûee CWÿûRûjûR, @ûKûgQZû, eùKUþ C_Mâj, @^ýMâj aòhdùe RûYòfûYòö ùi Gùa RûYòfûYò ù~ G_eò aò KòQò _lú@Q«ò ù~Cñcûù^ Kò CWÿ«ò ^ûjóö
KâòdûKkû_ - 1 C_ùeûq eòiÚòZò Kò @^ê¤û^ Keò Gaõ ¤û^ùe eLò aêSòaû Gaõ ùaø¡òKZûÊeì icÉ @õgaòùghe PòZâY Keòaûe ùPÁû Keö @û_Y ajêZ aWÿ PûUð ùe Gaõ ew ù^þiòfe iûjû~ýùe PòZâY Keòûeòùaö
(M) aýqòZß :- gòlK _âZýK gòlû[ðúue aýqòZß aòhdùe RûYòaû @ûagýKö Gjû\ßûeû gòlK gòlû[ðúcû^u c¤ùe _û[ðKýKê RûYò _âZýKu ûAñ C~êq Kû~ðý ù~ûR^û âÉêZ Keòûeòùaö
Uò®Yú
iûc¬iýKeY(Keòaû Gaõ @^êba Keòaû) Accommodating (Doing and Feeling: CE/AE) :- iûc¬iý gòlY ùKøgkùe gòLòaûùe @ûMâj eLò[ôaû gòlû[ðú ZKð @ùlû ^òRÊ @^êbaKê Cù~ûM C_ùe ùagú ^òbðe Ke«òö ùicûù^ @^ýKê aòùgähY Keò C_ù~ûM Ke«ò Z[û aýajûeòK, @^êbìZòcìkK gòlYKê _i¦ Ke«òö ùicûù^ ^ì@û ^ì@û _eúlûe i¹êLú^ ùjûA ^òR ù~ûR^û @^êiûùe Kû~ðý Ke«òö Kû~ðý jûif _ûAñ icìjùe cògò[û«òö flý ìeY Keòaûe fl eLò[û«òö gòlY ùKøgk, gòlY iÚòZò, @^êba Gaõ ùâeYû \ßûeû _âbûaòZ ùjûA[û«ò Z[û ùicûù^ gòlû[ðúe aýqòZß I iõmû^ûcôK aýajûe c¤ùe GK iμKð ejò[ôaûe ù\Lû~ûGö
E - 3 - gòlû[ðú-ùK÷¦âúK gòlYùe gòlû[ðúKê aêSòaû ûAñ ùKCñ cjßì‰ð aêSòaû gqòe aò·e ùjûA[ûG? ùicû^u c¤eê \êAUò (2)Uò C\ûjeY \ò@«êö
E - 4 - ajêcêLú Gaõ GKùK¦âûbòcêLú gòlY ùKøgk c¤ùe \êAUò _û[ðKý \gðû@?
(O) @bòù_âeYû (Motivation) : -
_òfûcûù^ @ûMâjú [ôaû Kû~ðý cû¤cùe ~\ò òfûcû^uê gòLû~ûG, ùicûù^ Lêiò c^ùe G[ôùe @õg MâjY Keò @ù^K ^ì@û ^ì@û K[û gòLòûeòùaö @^ý _lùe gòlK \ßûeû _âÉûaòZ Kû~ðýUò ~\ò gòlû[ðú ûAñ @^ê~êq jêG, ùi Kû~ðý iμû\û^ Keòaû ûAñ @ûù\ø @ûMâjú ùjûA ^[ûG aû Lêaþ Kcþ @ûMâjú ùjûA[ûG I ùKùZK ùlZâùe c¤ aû¤aû]KZûùe Kû~ðý Keòaû \ßûeû aòùgh KòQò gòLòûùe ^ûjóö ùZYê gòlK _âZýK gòlû[ðúe \lZû, @ûMâj, iûc[ðý I ]ûeYûö lcZûKê RûYò Z^ê~ûdú @ûagýK gòlY @bòmZû jûif ù~ûR^û Keòaû CPòZþö
(P) Ne Gaõ iûõÄéZòK _éÂbìcò (Home and Cultural Background) :-
_eòaûe, Méj _eòùag, aò\ýûkd, icûRe iõÄéZò, _eμeû, PkYò Z[û iûcûRòK _eòùag gòlû[ðúe gòlYKê ajêbûùa _âbûaòZ Kùeö
iûõÄéZòK @^êba - ù~Cñ iûcûRòK _eòùagùe gòlû[ðú ejò[ûG ùi[ôeê gòlû[ðúe _ìaðf²mû^ aòùgh bûaùe iõÄéZò, mû^, cìfýùaû] Gaõ Pò«û]ûeû \ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûGö ö ùijò ^ì@û Pò«û]ûeûKê aêSòaû _ûAñ Gjò @^êba gòlû[úð ^ì@û gòlY ùKøgkKê _âbûaòZ Keò[ûGö
bûhû :- ùPZ^ gqò I gòLòaûe cû¤c bûhû @ùUö bûhû iûõÄéZòK C_KeYKê iûcòfþ Kùe ~ûjû\ßûeû ^ì@û ^ì@û @^êbae aûLýû Gaõ c¤iÚû \ßûeû ùjûA[ûGö ù~ùZùaùk gòlû[ðú icûR ^òR c¤ùe Kû~ðý Ke«ò bûhû GK iûõÄéZòK C_KeY eì_ùe ^ìZ^ gòlYKê _âbûaòZ Keò[ûGö
Uò®Yú
gòlY @bòaé ò :- gòlY @bòaéò aûZûaeY aû eòùag ijûVúcû^u ijòZ K[ûaûðû \ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûGö Gjû ù\Lû~ûAQò ù~ ù~ùZùaùk gògê ùKøYiò Kû~ðýKkûe CùŸgýKê aêSò[ûG, ùZYê ùi ùi[ôùe iKâòd eìùe bûM ù^A[ûG Gaõ Kû~ðýKkû_e ^òdcKû^ê^þ aòhdùe aêSûAaû @ûe¸ Keòù\A[ûGö Gjû\ßûeû ZûKê Kû~ðýKkûe icìj ùaø¡òKmû^Kê gòLòaûùe ijûdK ùjûA[ûGö C\ûjeY Êeì iKòfþ _ûAñ fûb, lZò Gaõ i´û\ _Zâe cìfý RûYòaû ùKak ûVýêÉK aòhdùe RûYòaû ^êùjñö Kò«ê i´û\ùKâZû Vûeê i´û\ _Zâ Leú\ Keò @]ôKeê @]ôK i´û_Zâ aòKâò Keòaûe ùPÁû Keò[ûGö KûeY Zûjûe _eòaûeKê _Aiûe @ûagýKZû @Qòö aò_eúZ @[ðùe _cùe _Xÿê[ôaû ^úZêKê ~\ò Zûe gòlK GK âgÜ Ke«ò ù~ - “RùY ù\ûKû^ú \gUò ù^þiòfþKê U.1.50 _Aiûùe âZò ù^þiòfKê KòYò \êAUuûùe âZò ù^þiòfKê aòKâò Kùe ùZùa Zûe ùKùZUuû fûb ùja”? ajêZ icd bûaòfû _ùe ^úZê Kjòfû, cñê K’Y GjûKê cògûAaò ^û MêY^ Keòaò? ~\ò @ûY Kjòùa cñê GjûKê icû]û^ Keòûeòaòö Gjû ÆÁ ùjfû iKúf Gaõ ^úZêe iûõÄéZòK _eòiÚòZ bò^Ü @ùU Z[û ùicûù^ \êARY gòlY @bòaéò \ßûeû _âbûaòZö _òfûcû^ue gòlY @bòaéòe aòùghZß Gjû ùjfû ù~ ùicûù^ _eòùag _âZò iù´^gúk @U«òö @[ðûZþ ùicûù^ ^òR _eòùag c¤ùe adÄcû^u Gaõ iû[ôcû^u ijòZ còkòcògò Pk«ò Z[û ùicû^u \ßûeû _òfûcû^ue @bòaéòe cìk\ê@û _Wÿò[ûG ^ùPZþ ùicû^u @bòaéò iak Kò´û \êaðk ùjûA[ûGö _eòaûe Gjò bûa^ûcôK _êõRò aû “Emotional Capital” gòlû[ðú cû^u _ûAñ GK _âKûe _âcêL âbûaòZ KûeK ùjûA[ûGö **ijûVú :-** gòlY _âKâòdûKê iê-i{ßòZ Keòaû icdùe òfûcû^u ijòZ ùicû^u iûwiû[ô cû^ue bìcòKûKê c¤ ¤û^ eLòaû CPòZþö iûw cû^ue iûcìjòK iûõÄéZòK GKZû RùY gòlû[ðúe aò\ýûkdùe [ôaû icdùe iVòKþ Cù~ûM ùjûA[ûG I Gjû gòòLôaûùe @Zý« ijûdK ùjûA[ûGö ùicûù^ ^òR c¤ùe _ûeÆûeòK, iûcìjòK, \kMZ, @ûùfûP^û cû¤cùe mû^@Rð^ Keò[û«òö cû¤còK aò\ýûkde icÉ QûZâQûZâú ^òRe @fMû @fMû iûcûRòK icìj MV^ KeòaûKê Azû aýq Keò[û«òö aò\ýûkd c¤ùe I GK ùgâYúKl c¤ùe òfûcûù^ C-iûõÄéZòK \k ~ûjûKò bûhû, ]cð, RûZò, iûcûRòK ùgâYú Gaõ ùg÷lòK C_f²ô \ßûeû _â\gð^ Keò[û«òö Gjò_eò iûwiû[ôcû^u \ßûeû ùMûUòG aò\ýû[ðú Zûe ^òRe ùg÷lòK C_f²ò @^êba Keò[ûGö KòQò, iûwiû[ôcûù^ aò\ýûkdùe gòlK cû^u iKûeûcôK Pò«û]ûeû \ßûeû gòlY _âKâòdûùe iûcòfþ ùjûA[û«òö ~ûjûKò KòQò \k _êeÄûe Gaõ @ûcôgòlû \ßûeû gòlY _âKâòdûùe bûM ù^aûùe ijûdK ùjûA[ûGö Gaõ G_eò aò\ýû[ðú ^òùR mû^ iéÁò Keò ^òR aûUùe Pûfò~ûG ~ûjûKò gòlKu gòlY flý Vûeê @fMû ùjûA[ûG û
Uò®Yú
~\ò [ùe @û_Y gòlû[ðúe gòlûe ùKøgkKê RûYò ~òùa- ùZùa @û_Yue cêLý Kûc ùjfû G_eò GK ùg÷lòK aûZûaeY _âÉêZ Keòùa ù~CñVûùe _âùZýK gòlû[ðúKê gòLòaû _ûAñ Z[û ^òRe gòlY @ûagýKZûKê _êeû Keòaû ûAñ @aie còùkö gòlYe ijûdK (facilitator) - gòlû[ðú ù~ùa gòlY Kû~ðýKkûùe i¹òkòZ ùjûA~ûG ùZùa gòlK iZKð ùjûA ijù~ûM Keòaû \eKûeö âZýl gòlYùe Gjû ajêZ cjßì‰ð ùjûA[ûGö ù~_eò @ûùc RûYòùQ _âùZýK gòlû[ðúue gòLòaûe ùKøgk Z[û gòlY @bòaéò bò^Ü bò^Ü ùjûA[ûGö GYê Gcû^u gòlY icdùe @ûùc CPòZþ _eòiÚòZòùe iVòKþ ijù~ûM C_f² KeûAaû CPòZþ GjûQWÿû ù~ùZùaùk gòlû[ðú ^òÃâòd ùjûA~ûG ùZùa ZûKê gòlY Kû~ðýKâcùe bûM ù^aû ûAñ ùâeYû ù~ûMûAaû CPòZþö E - 7 - gòlû[ðú-ùK÷¦âòK ùgâYúùe gòlKue 3Uò bìcòKû a‰ð^û Keö
4.2.2. gòlY ùK÷¦âòK _^Úû
- gòlû[ðú-ùK÷¦âòK gòlûùe aòbò^Ü gòlY âKâòdû Cùe MêeêZß \ò@û~ûG ~\òI Gjû aò\ýû[ðúu gòlY _âKâòdûKê âcêL iÚû^ ù\A[ûGö gòlY-ùK÷¦âòK gòlû ijòZ RWÿòZ [ôaû icÉ aýqò ù~eò gòlK c¤ aò\ýû[ðú cû^u ijòZ gòlû[ðú ùjûA[û«òö âû[còKZû Êeì Gjû gòlû[ðú ùK÷¦âòK ùjûA[ûG, Kò«ê ùgâYú c¤ùe gòlK gòlY âKâòdûùe i¹òkúZ ùjûA[û«òö Gjò gòlY-ùK÷¦âòK gòlû gòlû[ðú cû^uê aòbò^Ü ùKøgk @Rð^ Keòaûùe iûjû~ý Keò[ûG Z[û Rúa^aýûú ^òe«e gòlû MâjY Keòaûùe ùâeYû ù~ûMûA[ûGö C\ûjeY Êeì, ù~ùZùaùk @û_Y gòlY Kû~ðýKâcùe gòlYúd bâcY _ûAñ aû ùlZâ _eò\gð^ _ûAñ ùKCñ GK KûeLû^û Kò´û a§ aû Wÿýûc ù\Lòaû _ûAñ ~û@û«ò ùiVûùe ùKak aò\ýû[ðú gòLò ^[û«ò @û_Y c¤ ^ì@û K[û, ^ì@û ùKøgk, aò·e]ûeû Gaõ Kcð·eúcû^u ijòZ K[ûaûðû Keò KûeLû^ûe eò·k^û, ^òcðûYùg÷kú, Cù~ûMúZû @û\ò ajêZ aòhdùe mû^ _âû¯ Keò[û«òö Gjò icÉ mû^Kê aò\ýû[ðú cû^u ijòZ K[ûaûðû Keò @ûY Zûue gòlY \lZûKê @]ôK \éXÿ bûaùe Zò@ûeò Keòûeòùaö ùg÷lòY-ùK÷¦âòK _^Úûùe gòlû[ðúKê icÉ Kû~ðýe ùK¦âaò¦ê @ùUö Gjò _^Úûùe gòlû[ðú @ûiò[ôaû ùg÷hòK _eòiÚòZò aòhdùe RûYòaûKê _Wÿò[ûGö ùg÷hòK eòiÚòZòKê RûYò I aêSò Z^ê~ûdú gòlK @bòmZû ù~ûMûAaû gòlKue \ûdòZß ùjûA[ûGö gòlû[ðúe gòlY @MâMZòe cìfýûd^ Keò ZûjûKê gòlY CùŸgý jûif \òMùe @Mâie Keòaû \ûdòZß gòlK aj^ Ke«òö GYê aûÉaùe gòlYe \ûdòZß aò\ýû[ðú cû^u Cùe [ûG Gaõ gòlK aò\ýû[ðúcû^u gòlûKê ijR, iêMc, Zò@ûeò Keòaûe icÉ \ûdòZß ù^A[û«òö Gjò gòlY, aýqòaû, ^c^úd, \lZûbòòKö Gjò _^Úûùe @ù^KMêWÿòG gòlY ¡Zò aýajûe Keû~ûA C~êq ùg÷lòK aûZûaeY iéÁò Keò gòlû[ðú Vûùe gòLòaûe @ûMâj iéÁò Kùeö Gjû ùKøYiò iÚû^ aû icd \ßûeû a§û ùjûA^[ûGö @^ý @[ðùe Gjò gòlY gòlû[ðú-ùK÷¦âòK gòlYKê C›ûjòZ Keò[ûG, ù~CñVûùe RùY @^ý RùYe ijù~ûM
Uò®Yú
cû¤cùe Gaõ aòhdaÉê \ßûeû mû^e iû[ðKZû RYû~ûA[ûGö gòlK aò\ýû[ðúKê C_ôû\Kðû, mû^ûRð^, lcZû, ùKøgkùe ajêZ aWÿ Zò@ûeò ûAñ ùPÁû Keò[ûGö Z[û aýqòMZ Gaõ aýaiûdòK lcZûKê aé¡ò Keòaûùe â~ZÜ Keò[ûGö gòlK G[ôûAñ aòbò^Ü âKûe ^òùŸðgûcôK C_KeY aýajûe Keò Z[û ùi[ôûAñ gòlYúd, ^c^úd iÚû^e aýaiÚû Keòûeòùaö
gòlû[ðú ^òRe _eúlûùe Cú‰ð ùjaû _ûAñ ^òùR \ûdú ejò[ûGö Zû _ûLùe ^òRe gòlY _âKâòdûKê ^òdªY Keòaû ûAñ ajêZ MêWÿûG iêù~ûM còkò[ûGö Gjûe eòYûcÊeì gòlû[ðúKê gòlY Cùe @û]ûeòZ icÉ ijûdKûeúKê c¤ ùMûUòG ijù~ûMûcôK bûMò\ûeú còkò[ûGö
gòlY-ùK÷¦âòK gòlûe ùKùZMêWÿòG C\ûjeY ^òcÜùe \ò@ûMfû :-
- ùgâYúKl bòòùe I aûjûùe ijbûMòZû cû¤cùe gòlYö
- aýqòMZ gòlû[ðú cû^u @ù^ßhY Gaõ Pd^ö
- aò\ýû[ðú Gaõ gòlK Cbdu \ßûeû @ù^ßhY Gaõ ^òaðûP^ö
- iciýû @û]ûeòZ gòlY bòòK Z\«ö
- icKûkú^ KâòdûcôK gòlYö
- ^òR cû¤cùe @^êbìZòcìkK gòlYúd Kû~ðýKkû_ö
- gòlYúd iÚû^e @^êbìZòö
- _âiwbòòK Ê-^ò¡ðûeòZ Kû~ðýKâc _â\gð^ö
gòlY ùK÷¦âòK gòlûe aòùghZß :-
^òcÜùe ùKùZMêWÿòG aòùghZß \ò@û~ûAQò -
- gòlû[ðú iûcìjòK bûaùe iõeP^ûcôK bûamû^ @{ð^ Keò[ûG Gaõ ZûKê iûcû^ý ùKøgk
~[û - ùLûRòaû, ZûKðòK Pò«û]ûeû Gaõ iciýû icû]û^ ijòZ RWÿòZ eLò[ûGö
- gòlû[ðú ^òR @bòmZû @û]ûeùe gòlY Kû~ðý Ke«ò Gaõ iciýû bòòK @^êi§û^ Keòaûe
iêù~ûM _ûA[û«òö
- gòlK gòlû[ðú _ûAñ RùY ùKûPþ Z[û ijûdKKûeú bìcòKû \êfûA[û«òö
- gòlû[ðú I gòlK cògò gòlYe cìfýûd^ Ke«òö
- gòlY I cìfý ^ò¡ðûeY _eÆeVûeê _é[Kþ ^ùjûA GKûVò ·fò[ûGö
- cìfý ^ò¡ðûeYKê iû]ûeYZü @]ôK gòlY Z[û ^ò\û^ ^òeì_Y ùlZâùe aýajûe
Keû~ûA[ûGö
- gòlû[ðúcûù^ Keò[ôaû bêfþeê gòLòaû _ûAñ _eòiÚòZò iéÁò Keû~ûA[ûGö
Uò®Yú
(3) gòlY _ûAñ \ûdòZß -
Gjò _^Úûùe gòlYe \ûdòZß gòlK I gòlû[ðú ù^A[ôùf c¤ gòlû[ðú Zûe gòlY I cìfý ^ò¡ðûeYe iμì‰ð \ûdòZß ^òùR ù^aû ûAñ @ûgû Keû~ûA[ûGö `kÊeì aò\ýû[ðú-
- @]ôK gòLòaû _ûAñ gòlY ùKøgk ^òùR ^ò‰ðd Keò[ûGö
- Ê^òùŸðgòZ aû ÊùâeòZ ùjûA Rúa^aýûò gòlû[ðú ùjûA[û«òö
- gòlY _âKâòdûùe bûM ù^A Ê-cìfýûu^ Keòaûùe ilc jêGö
- bûhûMZ mû^ aê¡òùe \lZû jûif Kùeö
(4) cìfýûd^e CùŸgý Z[û _âKâòdû
gòlY ùK÷¦âòK gòlûùe cìfýûd^ gòlY ij GK iwùe Pûfò[ûG I iûcMâòK ùjûA[ûGö Gjû aýZúZ :
- icMâûKéZò cìfýûd^
- MV^cìkK cìfýûd^ C_ùe MêeêZß ù\aû ij MV^ûZàK cZûcZ C_iÚû_^ û
- iûw I ^òR \ßûeû Êcìfýûd^ö
- gòLòaûKê [ôaû aòhdaÉê C_ùe ^òRÊ ^ò_êYZû jûifö
- gòlû[ðúKê ùicû^u Ce i_lùe cZûcZ aû ~êqò eLòaû _ûAñ iêù~ûM _â\û^
- gòlû[ðú Gaõ gòlK ^òRe cZûcZ ù\aûKê ijcZò _âKûg Ke«òö
- icÉ icdùe ^òeùl cìfýûd^e Cù~ûM ùjûA[ûGö
(5) lcZû c¤ùe i«êk^ gòlKu @ùlû gòlû[ðú ^òR gòlY Cùe ùagú ^òdªY eLò_ûeòò[ûGö ùZYê gòlû[ðúcû^u \lZû aé¡ò _ûAñ gòlK iêiõMVòZ bûùa \ùl ù^aû aòù]dö
- _ûVý aòhdaÉêKê icé¡ Keòaû _ûAñ ûVýêÉK aûjûùe [ôaû iμKðúZ aòhdaÉêKê ùLûRò aûjûe Keòaû _ûAñ gòlK gòlû[ðú cû^uê C›ûjòZ Ke«òö
- CPòZþ icd c¤ùe gòlû[ðú c¤ùe ajê, aòKÌ @bòaýq iéÁò Keòaû ûAñ ùâeòZ Keû~ûGö
- ùK÷ûYiò aòhdùe _ì‰ð \lZû jûif _ûAñ ùPÁû Keû~ûA[ûG û
- ùgâYúe aûjûe Kû~ðý MêWÿòK ajêcêLú ùjûA[ûGö
- aò\ýû[ðú gòLòaû ù^÷_ê‰ðZûe iêù~ûM jûif Keò[û«òö
E - 8 - ~\ò ùgâYú c¤ùe gòlY ùK÷¦âòK _^Úû _âPk^ Keû~ûG ùZùa aðcû^ gòlK ùK÷¦âòK ^Úû Cùe Kòbkò bûaùe _eòað^ Keû~ûA ûeòa? (ù~ùKøYiò 3Uò Cûde a‰ð^û Ke)ö
Uò®Yú
gòlû\û^ _^Úûe 3Uò cû¤c ùjfû - gòlK-ùK÷¦âòK _^Úû, gòlû[ðú ùK÷¦âòK _^Úû I gòlY ùK÷¦âòK _^Úû gòlûe _âcêL iìPK MêWÿòKe Zêk^ûcôK PòZâY ^òcÜùe \ò@û~ûAQòö
iûeYú 4.1 gòlûe Zòù^ûUò iìPK c¤ùe Zêk^û -
iìPK gòlK ùK÷¦âòK gòlû[ðú ùK÷¦âòK gòlY ùK÷¦âòK mû^e Êeê_Zû _âKéZò
gòlû[ðú _ûAñ mû^ @ûMeê VòKþ Keû~ûA[ûG û
mû^ gòlû[ðúu \ßûeû @ûaòÃéZ ùjûA[ûG û
mû^ gòlû[ðú cû^u \ßûeû _âÉêZò ùjûA[ûG û gòlK gòlû[úcû^u bìcòKû
gòlK iKâòd I gòlû[ðú ^òÄâòd
gòlK gòlû[ðúuê iKâòd KeûA[ûG û
aò\ýû[ðúuê iKâòd Keòaû _ûAñ gòlK C›ûjòZ Ke«ò gòlKuê _âbûagûkú Kû~ðý û
^òùŸðgûcôK I ^òdªK gòlY Kû~ðýe _âÉêZò I gòlû\û^ û
gòlYKê iêMc Keòaû ijòZ ijù~ûMòZû _eòùag iéÁò _eòiÚòZò aòùgh _eòiÚòZò ^[ûG (_eòiÚòZò Vûeê ÊZª)
gòlû[ðú ijbûMú ÊûbûaòK i´§òZ gòlY ^òdªY iõ_ì‰ð bûaùe gòlKu ^òdªY (KVò^ I ^òeuêg)
gòlK I gòlû[ðú iμðK @]ôK ^c^úd
gòlû[ðú ^òdªY _âbûaòZ (^c^úd I MYZûªúK) ^òùag (^) KòQò mû^ I Z[ý \lZû I @^êba _~ðýùagòZ
gòlY ùKøgk I _âÉêZò aò]ô Gaõ iìPK (Approach)
@]ôKûõg: aûLýû I _\gð^, ^òdªòZ iìPK
ùLk cû¤cùe Gaõ @û^¦ \ûdK C_ûd
Kû~ðýûakú cû¤cùe mû^ @ûjeY
_ûVýKâc ^òŸðòÁ aòKûgûcôK C\þbûiòZ cìfýûu^ aÉê^òÂ _eòlY Kû~ðýûakú cû¤cùe eP^ûcôK gòlû
aògê¡ cìfýûu^ Gaõ ^òRÊ aòùgähûYûcôK
@^êgûi^ (^) aû]ýaû]KZû iKâòd I bûMò\ûeú ^òRÊ-^òdªY
Uò®Yú
- _âùZýK aò\ýû[ðú ^òRe gòlY I Kû~ðý _âZò Ce\ûdú ej«òö (4) iûcûRòK ùKøgk -
- ijù~ûMú gòlYe i`kZû _ûAñ iûcûRòK \lZûe ajêZ @ûagýKZû ùjûA[ûGö
- iûcûRòK \lZû c¤ùe i´û, @«ðaýqòZß Gaõ iûcêjòK \lZû iûcòfþ ùjûA[ûG, ù~_eò (I) ù^ZéZß lcZû (II) ^ò¿ò ù^aû lcZû (III) aògßûi^úd (IV)ù~ûMûù~ûM (V) \ߦûcôK _eòiÚòZòe cêKûaòfû lcZû (5) iûcìjòK _âKâòdûKeY - _âùZýK icìj ^òRe _âbûagûkú cìfýûu^ Keòaû ijòZ Gjò ^ò¿ò ù^A[û«ò ù~ Kò_eò bûaùe GjûKê iê¦e Keòùjaö aò\ýû[ðúu ^òRÊ @^êbìZòKê @]ôK aò·egúk Keòaû _ûAñ \êAUò aòùghZûe @ûagýKZû @ùUö (K) aò\ýû[ðú icìjue flý _ûAñ Kû~ðý Keòaûö (L) i`kZû âZýK gòlû[ðúe gòlY lcZû Cùe ^òbðe Kùeö ijù~ûMú gòlY Kû~ðý Gaõ _êeÄûe _âû¯òe _âÉêZò Kfûùaùk aýqòMZ \ûdòZß I Ce\ûdòZße RûYòaû @ûagýKö aýqòcû^uê ^òRe \ûdòZß K’Y Gaõ icìje flý _âû¯ò _ûAñ Zûue ù~ GK ^ò½òZ Ce\ûdòZß ejòQò Gjûe ¤û^ ejòaû CPòZþö icìje Kû~ðý _ûAñ aò\ýû[ðúcû^uê c¤ ^òR c¤ùe iKûecôK @«ü^òbðeZû ejòaû CPòZþ Gaõ Zûue gòlY _âKâòdûùe Gjûe ÆÁZû \égý ùjaû CPòZþö icìj Kû~ðýKê _ì‰ð Keòaû ûAñ icìje icÉ i\iýue iKâòd @õgMâjY ùjaû @ûagýK @ùUö G[ôûAñ Gjû @Zý« @ûagýK @ùU ù~ icìje _âZýK i\iýu _ûLùe ùMûUòG Kû~ðýKê _êeû Keòaûe \ûdòZß ù^aû ù~_eò icìje @^ý i\iýu \ßûeû ìeY ùjûA^[ôaö **ijù~ûMú gòlYe Cù~ûM _ûAñ ^òùŸðgûakú -**
- icìje @ûKûeKê 3 Kò´û 5 aò\ýû[ðú c¤ùe iúcòZ eLòaû CPòZþö
- icìj c¤ùe aòbò^Ü fòw, RûZò, Z[û gòlYúd ù~ûMýZû [ôaû aò\ýû[ðúuê iûcòfþ Keòaû CPòZþö
- icìj c¤ùe _âùZýK i\iý GK ^ò½òZ Kû~ðý, \ûdòZß Z[û bìcòKû _â\û^ Keòaû CPòZþ, ~\ßûeû icìje i`kZû âû¯òùe Zûe KòQò bìcòKû ejòûeòaö
- ijù~ûMú gòlYe _âùdûM cìkZü icúlû, icê\âúKeY Gaõ @býûi _ûAñ Keû~ûA[ûGö ~ûjûKò i\iýcû^uê ^òR c¤ùe iûcMâòKê aêSòaû _ûAñ RùY @^ý RYe iûjû~ý Keò[ûGö
- ijù~ûMú gòlYe ù~ûR^û _âÉêZ icdùe ùgâYú _âa§^û aù¦ûaÉ, Kû~ðý icûMâò Gaõ icdmû^ eLòaû CPòZþö
- aò\ýû[ðú cû^uê ^òRe aýqòMZ @a\û^ _ûAñ cû^K _Zâ _â\û^ Keòaû CPòZþö
Uò®Yú
- iûcêjòK i`kZûùe aò\ýû[ðú cû^uê GK iûcìjòK _êeÄûe _â\û^ Keòaû CPòZþö
- icìj i\iý cû^ue _eòað^ Keòaû CPòZþ ~\ßûeû ùKøYiò aò\ýû[ðú Gjû @^êba ^
Keòaû CPòZþ ù~ ùicûù^ “]ôcû” aû slow icìje i\iý @U«ò Gaõ icÉ aò\ýû[ðú cû^uê G_eò @aie còkòaû CPòZþ ù~ aò\ýûkd ahðùe ùgâYú c¤ùe icÉ aò\ýû[ðú cû^u ijòZ còkòcògò Kû~ðý Keòùaö
- ijù~ûMú gòlY icìjKê @]ôK _âbûagûkú Kû~ðýùe ^òùdûRòZ Keòaû _ûAñ ijù~ûMûcôK,
iûcûRòK \lZûKê gòLòaû ijòZ ^údcòZ bûaùe GjûKê GK âZòeìùe _eòYZ Keòaû _ûAñ _ê^ðüak^ (Reinfocement) ù~ûMûAaû CPòZþö ijù~ûMú gòlYùe gòlKu bìcòKûe aòbò^Ü iûeYú / ùUaêfþ ^õ 4.2ùe Zùk a‰ð^û Keû~ûA@Qò –
iûeYú 4.2 ijù~ûMú gòlYùe gòlKu bìcòKû –
ijù~ûMú gòlYe iêaò]û I iúcòZZû – ijù~ûMú gòlY C_ùe Keû~ûA[ôaû @ù^ßhY Kû~ðýùe Gjûe iKûeûcôK _eòYûc \gðòZ ùjûA[ûGö ijù~ûMú gòlYùe gòlû[ðú cû^ue iûcìjòK KâòdûKkû \gðòZ ùjaûe @ûagýKZû ùjûA[ûG ù~Cñ[ôùe gòlYe aéê¡ò ùjûA[ûG Gaõ @^ý icÉ cjßì‰ð gòlY iûcòfþ ùjûA[û«òö iKûeûcôK gòlY _eòYûcùe iûcòfþ ùjûA[ûG - gòlYòK fûb, @Zý]ôK @«ðaýqòZß i´§ Gaõ aýqòMZ I iûcûRòK aòKûgùe aê¡òö gòlYùe KòQò _âcêL fûb aû iêaò]û @Qò ~ûjûKò aýû_K bûaùe @ù^ßhY _âKâòdûKê C\þbûiòZ Keò[ûG-
_~ðýûd gòlKu bìcòKû
_~ðýûd-
flý I gòlYe _âÉêZò
gòlK _ûVe cjß aêSû«ò Gaõ gòlYúd _eòùagKê
iÚû_^ aû _âÉêZ Keû«òö
_~ðýûd-2 iìP^û _âÉêZò
gòlK aò\ýû[ðú cû^uê ùcøLòK Kò´û fòLôZ eì_ùe iìP^û
C_f² KeûA[û«òö
_~ðýûd-3gòlY \k _ûAñ
aò\ýû[ðú iwV^
gòlK gòlû[ðú cû^uê iûcìjòK gòlY Kò_eò Zò@ûeò Keòaû
ijòZ âbûagûkú eìû«eY _ûAñ ijù~ûM Keò[û«òö
_~ðýûd-4iûcêjòK Kû~ðý
Gaõ gòlYùe ijù~ûM
gòlK gòlY icìjuê ^òRe ijù~ûM /iûjû~ý Keò[û«òö
_~ðýûd-5 iûcMâú _eúlû
gòlK gòlY iûcMâò i´§òZ mû^iìPú _âÉêZ Ke«ò Kò´û
icìj ^òRe Kû~ðýe _eòYûc ^òùR _âÉêZ Ke«òö
_~ðýûd-6 iúKéZò _â\û^
gòlK aýqòMZ bûaùe Kò´û iûcìjòK _âùPÁû \ßûeû
ÊúKéZò _â\û^ ùjûAþþ[òaû _ûewcZûKê ÊúKéZò ù\A[û«òö
Uò®Yú
(2) aòbò^Ü aò\ýûkde gòlû[ðú Aeù^Uþ cû¤cùe \ò@~ûA[ôaû Kû~ðý iμ^Ü Keòaûö Gjò
\êAUò ijbûMú gòlYe C\ûjeYö @^ý @[ðùe ijbûMú gòlYe aûLýû ùjfû - Gjû GK _âKûe gòlY âKòâdû ~ûjûKò GK ÆÁ aûZûaeYùe , ù~CñVûùe gòlû[ðú ùKøYiò ^û ùKøYiò Êû]ú^ Kû~ðý iõû\û^ Keòaû i¸a jêGö ù~CñVûùe _âZýK gòlû[ðú RùY @^ýRYuê ùLûR«ò Kò´û Zûu âZò Ce\ûdú ejò[û«òö Gjò gòlY aò]ôùe KμêýUeKê aýajûe Keò iûcÜûiûcÜò K[ûaûðû Keòûe«ò (ù~_eò @^þfûA^þ `cð, PûUþ Ne) ijbûMú gòlY _âKâòdûe _eúlYùe i´û\ aòùgæhY Gaõ iûõLòK aûLýû^e aòùgæhY iûcòfþ ùjûA[ûGö ijbûMú I ijù~ûMú gòlY _eμeûMZ gòlY ^Úû Vûeê bò^Ü ùjûA[ûGö GVûùe gòlû[ðú aýqòMZ eìùe RùY @^ýRYue _âZòùeû] ^ Keò aeõ còkòcògò Kû~ðý Keò[û«òö ijù~ûMú Gaõ ijbûMú gòlY c¤ùe iêlàûZòiìlà _û[ðKý ù\Lû~ûA[ûGö
- ijbûMú gòlY ù~ùKøYiò eòiÚòZòùe c¤ iwVòZ ùjûAûeòaö C\ûjeY- MéjKû~ðý
ijù~ûM bòòùe gòlû[ðú cû^u \ßûeû iõû\òZ ùjaû @^ý lùe ijù~ûMú gòlY ùiùZùaùk iõNUòZ jêG ù~ùZùaùk gòlû[ðú ùMûUòG iÚû^ùe còkòZ bûaùe ù~ùKøYiò lê\â ùâûùRKÖ Cùe lê\â iûwV^òK bûaaò^òcd cû¤cùe Kû~ðý Keò[û«òö
- ijbûMú gòlY @]ôK MêYûcôK gòlY @ùU ù~Cñ[ôùe gòlû[ðúu ù~ûM\û^ iûjòZýe
ù~ùKøYiò @õg Kò´û AZòjûie cêLý aòhd C_ùe aòùgähY Keò[ûGö @^ý ùlZâùe ijù~ûMú gòlY eòcûYûcôK ^òdce âùdûM ùjûA[ûGö ~ûjûKò gòlYe Côû\ Cùe C_f²ô KeûA[ûG û
- ijbûMú gòlYùe [ùe Kû~ðý ^ò¡ðûeòZ ùjfû _ùe Gjû iμì‰ð Keû~ûGö gòlK icÉ
@]ôKûe gòlû[ðú \kuê jÉû«e Keò \ò@«òö Gjû iwV^ C_ùe \ûdòZß [ûG Kòeò bûaùe còkòcògò Kû~ðý icû¯ Keòaû Zûjû gòlû[ðú \k Cùe ^òbðe Kùe û ijù~ûMú gòlYùe Kû~ðý Keòaûe @]ôKûe gòlKu _ûLùe [ûGö Z[û gòlK iciýû icû]û^ Keòaû ûAñ gòlû[ðú \kuê ^òRe Cù\g, ^òùŸðg Z[û cZûcZ ù\A[û«òö
- ijbûMú gòlY aûÉaùe aò\ýû[ðú cû^uê igq KeûG, ~ûjûKò ijù~ûMú gòlYùe
G_eò ^[ûGö Gjò KûeYeê ijù~ûMò gòlYùe aò\ýû[ðú cû^uê gòlKu AQû^êiûùe Kû~ðý KeòaûKê _Wÿò[ûG Gaõ iZý I ÊúKû~ðý Ce ù\aûKê Kêjû~ûA[ûGö
Uò®Yú
- gòlû ùlZâùe ijù~ûMòZû, gòlK, gòlû[ðú Gaõ ûVýKâc c¤ùe [ûGö gòlû[ðúuê iciýûe icû]û^ Kðû eìùe ù\Lû~ûA[ûGö Gaõ iciýû icû]û^ I @ù^ßhY gòlYKê iéR^ûcôK \lZû C_ùe _âùdûM Keû~ûGö Gjò ^Úû gòlYKê GK K[ûaûðû (Negotiation) Keòaûe cû¤c eìùe ù\Lû~ûA[ûG ù~CñVûùe @¤û_K I aò\ýû[ðú Cbd _ûVýKâcKê gòLò[û«ò Z[û aûjûe RMZ i´§ùe ùMûUòG iõmû \éÁòùKûYe aòKûg Keò[û«òö ijù~ûMú gòlY cìkZü mû^ùe _eò_KßZû jûif Keòaûe ùgh ùKøgk _\gòðZ Keò[ûGö [ùe ~\ò gòlû[ðú RùY @^ý RY ijòZ bf bûaùe _eòPòZ ùjûA~ûG ùZùa ùi ijù~ûM _ûAñ, cìfýûu^ _ûAñ _âÉêZ ùjûA~ûGö
ijbûMú gòlYe fûb –
- aòbò^ÜZûe icûùeûj : - gòlû[ðú icÉ _âKûe aýqòcû^u Vûeê gòlû MâjY Keò[ûGö ZûKê Pò«û Keòaû _ûAñ ajêZ @aie còkò[ûG Z[û _·eû~ûC[ôaû _âgÜcû^uê iûwiû[ô cû^u \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû aòbò^Ü _âgÜe Ce ù\A[ûGö lê\â iwV^ùe gòlû[ðú cû^uê ùKøYiò _âKûee aòbò^ÜZû @û]ûeùe ^òRe \éÁòùKûY eLòaûKê iêù~ûM \ò@û~ûA[ûGö Gjò_eò @û\û^ _â\û^ùe ^ò½ò« bûaùe gòlû[ðú cû^uê @^ýe iõÄéZò Gaõ \éÁòùKûYKê ajêZ bf bûaùe aêSòaûùe ijûdZû Keò[ûGö
- aýqòMZ bò^ÜZûKê ÊúKéZú :- ù~ùZùaùk _âgÜ _·eû~ûG ùiùZùaùk @fMû @fMû gòlû[ðúu _ûLeê aòbò^Ü _âKûee Ce còkò[ûGö âùZýK Ce iwV^Kê G_eò GK Côû\ _âÉêZ Keòaûe iûjû~ý Keò[ûG ~ûjûKò aýû_K bûaùe bò^Ü \éÁòùKûYKê _â\gðòZ Keò[ûG Gaõ Gjò_eò @]ôK _ì‰ð I aýû_K ùjûA[ûGö
- @«ð^òjòZ aýqòZße aòKûg :- gòlû[ðú ^òRe iûwiû[ô Gaõ @^ý gòlû[ðúu ijòZ iwV^ùe Kû~ðý Keòaû icdùe ^òRKê ^òùR gòLò[ûGö ùi @^ý gòlû[ðú cû^u _ûAñ aòùgh Keò ijûdK ùjûA[ûG ù~CñVûùe iûcûRòK \lZûe @bûa ùjûA[ûGö ùi @^ý cû^u ijòZ iõePòZ @«üKû~ðý Keò Zûe iê`k _ûA[ûGö - gòlYùe gòlû[ðú cû^ue iKâòd @õgMâjY :- lê\â gòlû[ðú \kùe _âZýK i\iýu _ûLùe ^òRe ù~ûM\û^ ù\aû _ûAñ icd còkò[ûGö gòlû[ðú ^òRe iûcMâòcû^uê @]ôKû ^òRe cû^ò[ûG Z[û \kMZ Kû~ðý Keòaû icdùe aòbò^Ü iciýû C_e Mbúe aò·e aòchð Keò[ûGö
- aýqòMZ cZûcZe iμì‰ð iêù~ûM :- lê\â iwV^ùe bûae @û\û^-_â\û^ _ûAñ @]ôK iêù~ûM C_f²ô ùjaû KûeYeê gòlû[ðú ^òRe aò·e I Ce i´§ùe aýqòMZ bûaùe cZûcZ ù\aûe @]ôKûe _ûA[ûGö aWÿ
